Przewodnik po frezach trzpieniowych do drewna: jak je wybrać i stosować

Szukasz odpowiedniego frezu trzpieniowego do drewna? W tym przewodniku przyjrzymy się głównym typom frez i doradzimy, jak wybrać ten właściwy.

Rowkujesz, przycinasz, profilujesz lub w inny sposób obrabiasz drewno? W takim razie w Twoim arsenale narzędzi do obróbki drewna nie może zabraknąć frezów trzpieniowych. Prawdopodobnie już to wiesz. Ale być może nie wiesz dokładnie, czy potrzebujesz frezu lutowanego, z płytkami wymiennymi, spiralnego czy może diamentowego. Niewłaściwie dobrany frez może prowadzić do niskiej jakości obróbki materiału, a także szybkiego zużycia i uszkodzenia samego narzędzia. Dlatego też wyborowi frezu trzpieniowego należy poświęcić należytą uwagę.

Frezy trzpieniowe mogą być stosowane we frezarkach górnowrzecionowych, dolnowrzecionowych i CNC. Różnią się one konstrukcją, materiałem i sposobem użycia, a ich prawidłowy dobór ma kluczowe znaczenie dla finalnej jakości obrabianego przedmiotu. Każdy typ ma jednak inne zastosowanie. Nie każdy frez nadaje się do zastosowania we frezarce górnowrzecionowej. Może on być przeznaczony do stołów frezarskich lub frezarek dolnowrzecionowych. Dlatego zawsze należy zwracać uwagę na zalecenia producenta konkretnego frezu.

Frez trzpieniowy to narzędzie dla majsterkowiczów i przemysłu

W zależności od konstrukcji i sposobu mocowania ostrzy tnących, frezy trzpieniowe do drewna można podzielić na 4 podstawowe typy:

Frezy trzpieniowe lutowane – acél marók keményfém pengével, amely szorosan hozzá van forrasztva a maró testéhez.
Frezy trzpieniowe z płytką wymienną – frezy z wymiennymi ostrzami, które w przypadku stępienia można obracać lub wymieniać.
Frezy trzpieniowe spiralne – wykonane z jednego kawałka węglika spiekanego z frezowanym ostrzem spirálním.
Frezy trzpieniowe diamentowe – bardzo twarde frezy z zębami wykonanymi z polikrystalicznego (syntetycznego) diamentu.

Frezarka górnowrzecionowa, Zaokrąglanie frezą trzpieniową lutowaną

Najczęściej używanymi frezami są te o średnicy trzpienia 6, 8 lub 12 milimetrów, które można znaleźć w praktycznie wszystkich warsztatach stolarskich. Istnieją również frezy z szerszymi trzpieniami, które są przeznaczone do wymagających zastosowań w zakładach przemysłowych i produkcji masowej.

Więcej informacji na temat tego, jak prawidłowo frezować za pomocą frezu trzpieniowego, aby uzyskać najwyższą jakość przy jednoczesnym zachowaniu długiej żywotności narzędzia, można znaleźć w artykule Jakie warunki skrawania są najlepsze przy frezowaniu drewna, który gorąco polecamy, szczególnie osobom rozpoczynającym swoją przygodę z frezowaniem i obróbką drewna.

Podstawowe typy frezów trzpieniowych – różnice w budowie i zastosowaniu

Jak już wspomnieliśmy, poszczególne rodzaje frezów trzpieniowych różnią się między sobą konstrukcją oraz rozmieszczeniem i twardością zębów. Determinuje to sposób, w jaki będą one wykorzystywane i do jakiego rodzaju materiału dany frez będzie odpowiedni. Poniżej znajduje się przejrzysta lista typów frezów trzpieniowych, wraz z ich charakterystyką, opisem budowy oraz listą odpowiednich lub nieodpowiednich materiałów i prac, przy których można je stosować.

Frezy trzpieniowe lutowane IGM i CMT

Lutowane frezy do drewna renomowanych marek IGM i CMT charakteryzują się solidnym korpusem ze stali narzędziowej premium i lutowaną krawędzią tnącą z węglików spiekanych o grubości 2 mm, którą można ostrzyć ponad dziesięć razy. Korpus narzędzia jest pokryty teflonem. W przypadku IGM jest on czerwony, a CMT pomarańczowy.

Powłoka teflonowa chroni frez przed korozją, pyłem i klejami przywierającymi do korpusu narzędzia, ale także zmniejsza tarcie i działa jako osłona termiczna. Jest to bardzo ważne, ponieważ gdy narzędzie nie przegrzewa się podczas pracy, tępi się wolniej i nie trzeba go tak często ostrzyć. Na tanich i gorszej jakości frezach trzpieniowych trudno znaleźć powłokę teflonową, co jest jednym z powodów, dlaczego narzędzia na rynku hobbystycznym mają zasadniczo niższą oczekiwaną żywotność niż frezy markowe.

Zamiast powłoki teflonowej, na tanich frezach można znaleźć jedynie zwykły lakier, który znika niemal natychmiast pod wpływem wysokiej temperatury frezowania. Oprócz wykończenia powierzchni, różnią się one także jakością użytych materiałów. Mają korpus wykonany ze zwykłej stali węglowej i płytki z twardego metalu nawet o połowę cieńsze, co prowadzi do gorszej jakości cięcia i bardzo szybkiego stępienia.

Pod względem wszechstronności zastosowania, lutowane frezy trzpieniowe nie mają sobie równych. Istnieją niezliczone rodzaje i kształty frezów, od rowkujących i wręgujących poprzez frezy jaskółczy ogon i ozdobne frezy profilowe. Jeśli nie możesz się w nich wyznać, zapoznaj się z naszym artykułem 5 niezbędnych frezów trzpieniowych, bez których nie możesz się obejść.

Cechy lutowanych frezów trzpieniowych IGM i CMT:

Krawędzie tnące z węglików spiekanych o grubości 2 mm
Możliwość ponad 10-krotnego szlifowania
Ochronna powłoka teflonowa
Ogromne możliwości wykonywania rozmaitych rowków, półrowków, połączeń, napisów, zaokrąglania krawędzi, przycinania wg. szablonów itp.
Odpowiednie do obróbki: litego drewna, płyt wiórowych, sklejki, tworzyw sztucznych
Mniej odpowiednie do MDF i Lamino – szybciej się tępią

Frezy trzpieniowe z płytką wymienną

Frezy z wymiennymi ostrzami to właściwy wybór dla profesjonalnych stolarzy, którzy nie chcą tracić czasu na ostrzenie frezów trzpieniowych. Płytki mają od 2 do 4 krawędzi tnących, dzięki czemu po stępieniu można je obracać od jednego do trzech razy. W IGM już od 2000 roku pracujemy nad udoskonaleniem płytek wymiennych i od samego początku kładziemy nacisk na stosowanie najwyższej jakości ostrzy wykonanych ze stali nierdzewnej o wyjątkowej wytrzymałości i twardości. Zapewnia im to długą żywotność i niezrównaną jakość cięcia.

Zastosowanie frezów z płytkami wymiennymi jest w zasadzie takie samo jak lutowanych. Przy frezowaniu różnych materiałów konieczne jest jednak dobranie płytki o odpowiedniej twardości. Bardziej miękkie żyletki są odpowiednie do litego drewna lub sklejki, ponieważ charakteryzują się większą elastycznością, są mniej kruche, a tym samym odpowiednie do niejednorodnych materiałów. Z kolei twardsze płytki świetnie nadają się do pracy z lamino, płytami MDF i innymi jednorodnymi materiałami, ponieważ tak łatwo się nie tępią i są trwalsze.

Jedyną niewielką wadą frezów trzpieniowych z płytkami wymiennymi jest to, że ze względu na system mocowania śrubowego lub klinowego, nie są produkowane bardzo małe średnice narzędzi. Są one zatem dostępne od średnicy 8 mm. Rekompensatą jest jednak trwałość, jakość i szeroki zakres zastosowań, który na rynku nie ma sobie równych.

Cechy frezów trzpieniowych IGM z płytkami wymiennymi:

Po stępieniu płytki można obrócić lub wymienić na nowe
Produkowane do średnicy 8 mm
Dzięki nieostrzeniu płytki, średnica frezowania nie ulega zmianie
Mają wszechstronne zastosowanie, podobnie jak frezy lutowane
W zależności od wyboru twardości płytki, można frezować wszystkie rodzaje materiałów

Frezy trzpieniowe spiralne

Spiralne frezy do drewna charakteryzują się tym, że nie mają stalowego korpusu, ale są wykonane w całości z węglika spiekanego, w którym wyfrezowano od dwóch do czterech spiral. Sprawia to, że są one droższe, ale także bardziej kruche niż frezy lutowane. Z tego samego powodu są one jednak znacznie lepiej wyważone, a także dokładniejsze.

Zgodnie z kierunkiem ułożenia skrętu spirali ostrza, frezy spiralne dzielą się na pozytyw, negatyw i pozytyw-negatyw.

Pozytyw rowki o skręcie wzdłuż kierunku obrotu narzędzia kierują wióry w górę do uchwytu i czysto obrabiają dolną krawędź materiału.
Frez spiralny pozytyw jest idealny do głębszego rowkowania.
Negatyw krawędzie frezu obracają się wokół trzpienia w kierunku przeciwnym do kierunku obrotów i spychają trociny i wióry w dół. Czysto obrabiają górną krawędź.
Frez spiralny ujemny lepiej nadaje się do płytkich rowków, a także do frezowania powierzchni, gdzie nie powoduje powstawania zadziorów na górnej krawędzi obrabianego przedmiotu.
Frezy pozytyw/negatyw łączą oba typy skrętu ostrza, dodatnie na dole i ujemne na górze. Skutkuje to czystym cięciem na obu krawędziach cięcia, co jest przydatne do przycinania i kształtowania części.

Aby uzyskać więcej informacji na temat różnic między frézami spiralnymi pozytyw i negatyw, obejrzyj film:

Oprócz frezów spiralnych pozytyw, negatyw i pozytyw-negatyw, dostępne są również frezy zgrubne, których ostrza są ząbkowane, powodując jeszcze głębsze usuwanie materiału i łamanie wiórów w celu łatwiejszego ich usuwania. Jednak po użyciu frezu zgrubnego powierzchnia obrabianego przedmiotu pozostaje ząbkowana i dlatego nie nadaje się do produktów, w których ważna jest estetyka lub potrzebny jest frez wykańczający do wygładzenia powierzchni.

Cechy frezów trzpieniowych spiralnych:

Wykonane z jednego kawałka węglika spiekanego z wyfrezowanymi od 2 do 4 spiralnymi zębami – im więcej zębów, tym wyższa wydajność skrawania i szybsze frezowanie
Wyróżnia się frezy pozytyw, negatyw i pozytyw/negatyw. Każdy z nich ma inne przeznaczenie i zastosowanie
Wysoka precyzja i długa żywotność
Odpowiednie do formowania, rowkowania, krawędziowania i frezowania 3D
Odpowiednie do litego drewna, płyt wiórowych, laminatów, tworzyw sztucznych i metali nieżelaznych

Frezy trzpieniowe diamentowe

Frezy diamentowe lub frezy trzpieniowe DIA do drewna to jedne z najpotężniejszych narzędzi, jakie można zamocować w zacisku frezarki i nadają się niemal wyłącznie do obróbki przemysłowej na maszynach CNC, nie tylko ze względu na ich bardzo wysoką cenę. Płytki z syntetycznego diamentu są jednak do 50 razy bardziej odporne na stępienie w porównaniu z płytkami z węglików spiekanych, dzięki czemu świetnie sprawdzają się w przemysłowej produkcji mebli, obróbce CNC i wszędzie tam, gdzie kładzie się duży nacisk na żywotność narzędzia bez konieczności jego długiej wymiany, zazwyczaj w produkcji seryjnej, gdzie czas jest ważnym elementem procesu produkcyjnego.

Zęby tego typu frezów wykonane są ze sztucznego diamentu polikrystalicznego, a ich grubość waha się od 1,6 do 2 mm w przypadku frezów ekonomicznych i od 3 do 4 mm w przypadku frezów profesjonalnych. Frezy ekonomiczne są tańsze, ale ich ostrzenie nie wchodzi w grę ze względu na grubość zębów. Profesjonalne frezy mogą być szlifowane w zwykły sposób, ale ich cena sięga nawet kilkunastu tysięcy złotych.

Cechy frezów trzpieniowych diamentowych:

Stalowy korpus z zębem z węglików spiekanych z cienką płytką polikrystalicznego diamentu
Wersja ekonomiczna z płytką o grubości 1,6 - 2 mm i wersja profesjonalna z płytką o grubości 3-4 mm
Obie wersje są odpowiednie do produkcji przemysłowej i centrów CNC
Odpowiednie do przycinania i rowkowania
Idealne do obróbki wielkopowierzchniowych materiałów – laminatów, MDF, płyt wiórowych, płyt kompaktowych i fornirowanych

Aby lepiej zrozumieć, który frez najlepiej nadaje się do konkretnego projektu, zapoznaj się z poniższą tabelą.

Rodzaj frezu	Odpowiednie materiały	Nieodpowiednie materiały	Zastosowanie
Frez lutowany	Lite drewno, sklejka, tworzywo sztuczne	MDF, lamino (szybciej się tępi)	Rowki, kieszenie, połączenia stolarskie, półrowki, napisy, zaokrąglanie desek i krawędzi ABS, przycinanie według szablonów
Frez z płytką wymienną (twarde ostrza)	Lamino, płyty MDF	Lite drewno	Uniwersalne zastosowanie w zależności od typu frezu
Frez z płytką wymienną (miękkie ostrza)	Lite drewno	Lamino, płyty MDF	Uniwersalne zastosowanie w zależności od typu frezu
Frez spiralny	Lite drewno, sklejka, metale nieżelazne, tworzywa sztuczne	Lamino	Rowkowanie, formowanie, obróbka CNC
Frez diamentowy	Materiały wielkopowierzchniowe - Lamino, MDF, płyty wiórowe, płyty kompaktowe i fornirowane, Corian, kompozyty	Lite drewno	Rowkowanie, formowanie

Akcesoria do frezów trzpieniowych

Na koniec nie możemy zapomnieć o akcesoriach do frezów trzpieniowych, które można wykorzystać w warsztacie. Dostępne są reduktory do szczypiec, łożyska z pierścieniami ograniczającymi, uchwyty mocujące i praktyczny organizer na frezy trzpieniowe.

Długa żywotność frezów zaczyna się od właściwej pielęgnacji. Płyn do czyszczenia pił oraz frezów zasadniczo wydłuża żywotność frezów, zmniejsza tarcie i nadmierne nagrzewanie się narzędzia, które dzięki temu wolniej się tępi i nie wymaga tak częstego ostrzenia. Czyszczenie osadów zanieczyszczeń za pomocą płynu to kwestia kilku chwil, co znacznie wydłuża żywotność narzędzi. To wystarczający powód, by go kupić.

Wiesz już, który rodzaj frezu trzpieniowego jest dla Ciebie odpowiedni? Przejrzyj naszą ofertę i wybierz najlepszy frez do swojego projektu stolarskiego.

Produkty pokrewne

POLECAMY